mama z dziećmi

Kiedy i komu należą się alimenty?

W prawie polskim funkcjonuje pojęcie obowiązku alimentacyjnego, który oznacza zapewnienie środków pieniężnych na pokrycie kosztów niezbędnych do życia potrzeb. Świadczenia te potocznie nazywane są alimentami i kojarzone głównie z obowiązkiem rodziców wobec dzieci. O alimenty mogą jednak wystąpić także inne, bliskie osoby.

Środki na utrzymanie

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje, iż obowiązek alimentacyjny polega na dostarczeniu danej osobie środków na utrzymanie i wychowanie. Te drugie dotyczą głównie dzieci, gdyż środki wychowawcze dotyczą zdobywania wykształcenia, zachowania zdrowia, dostępu do kultury i rekreacji. Natomiast środki utrzymania to zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych człowieka, takich jak mieszkanie, jedzenie, ubranie czy leki. Obowiązek alimentacyjny wynika głównie z więzi rodzinnych, jakimi są pokrewieństwo czy powinowactwo. Alimenty mogą także dotyczyć osób niespokrewnionych, jednak w pierwszej kolejności to osoby najbliższe powinny zaspokajać wyżej wymienione potrzeby. Przepisy prawa ściśle określają to, komu i kiedy przysługuje świadczenie alimentacyjne.

Rodzice dla dzieci

Utrzymanie dziecka to obowiązek obojga rodziców i dopóki pozostają oni we wspólnym gospodarstwie domowym, dzielą się tym obowiązkiem po równo. Natomiast w przypadku orzeczenia separacji czy rozwodu dziecko pozostaje z jednym z rodziców, drugie natomiast zobowiązane jest partycypować w kosztach utrzymania. Sąd nakłada na drugiego z rodziców obowiązek płacenia alimentów. Dziecko ma prawo je otrzymywać aż do momentu, kiedy będzie w stanie samodzielnie się utrzymać. Zwykle jednak nie zbiega się to z osiągnięciem przez nie pełnoletności, dlatego rodzice nadal zobowiązani są płacić alimenty. Zastrzega się jednak, że aby dorosłe dziecko było nadal utrzymywane przez rodziców, powinno kontynuować naukę.

Dzieci dla rodziców

Nie tylko rodzice mają obowiązek utrzymywać swoje dzieci. Z czasem role mogą się odwrócić i to rodzic może wymagać od dziecka pomocy. Ma do tego prawo jeżeli wykaże, że znajduje się w niedostatku. Niedostatek ten wynika z nieumiejętności zaspokojenia potrzeb życiowych pomimo podejmowanych ku temu działań. Co więcej, o alimenty z tego tytułu mogą ubiegać się nie tylko rodzice, ale również inni krewni, tacy jak dziadkowie czy rodzeństwo. Warunkiem jest jednak to, aby osoba pozwana o alimenty znajdowała się w sytuacji finansowej, która pozwoli na zapłatę środków pieniężnych bez uszczerbku na własnym poziomie życiowym.

Alimenty od współmałżonka

Podczas trwania związku małżeńskiego zarówno mąż, jak i żona powinni żyć na takim samym poziomie, ale jednocześnie oboje muszą przyczyniać się, na miarę swoich sił, do zaspokajania potrzeb rodziny. Małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa mogą ubiegać się o alimenty, jeżeli następuje nierówność ich stopy życiowej. Zazwyczaj dzieje się tak, gdy możliwości zarobkowe jednego z małżonków zostają zmniejszone, na przykład na skutek opieki nad dziećmi. Alimenty mogą także zostać przyznane byłemu małżonkowi, jednak w przypadku rozwodu bez orzekania o winie musi on udowodnić, że znalazł się w niedostatku. Nie uprawnia go bowiem do uzyskania świadczenia fakt, że były małżonek żyje na wyższym poziomie. Inaczej jest w przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie. Wtedy o alimenty może ubiegać się jedynie osoba, która została uznana za niewinną rozpadowi związku małżeńskiego. Ponadto nie musi ona udowadniać, że żyje w niedostatku – w tym przypadku wystarczy, że rozwód spowoduje pogorszenie się jej sytuacji materialnej. W przypadku małżeństwa rozwiedzionego obowiązek alimentacyjny trwa zazwyczaj do pięciu lat, chyba że beneficjent zawrze nowy związek małżeński.

Pozostałe przypadki

Ubieganie się o alimenty jest możliwe także w innych przypadkach. Przysługują one osobie przysposobionej, a zobowiązanym do ich płacenia będzie osoba przysposabiająca. W tym wypadku alimenty działają podobnie jak te płacone dzieciom przez rodziców. Alimenty może także otrzymywać pasierb lub pasierbica od macochy czy ojczyma, jednak musi być to zgodne z zasadami współżycia społecznego. Świadczenia alimentacyjne przysługują także wnukom od dziadków, jednak w pierwszej kolejności do odpowiedzialności wobec dziecka są pociągani rodzice, a dziadkowie jedynie w wyjątkowych przypadkach, takich jak niemożność płacenia przez rodziców lub ich śmierć.

Walka o alimenty zwykle nie jest prosta, dlatego warto wiedzieć przede wszystkim to, od kogo w ogóle można się ich domagać i w jakich sytuacjach. Należy pamiętać, że sądy zawsze rozpatrują każdy przypadek indywidualnie i przyznanie alimentów jest składową wielu czynników.